Chào bạn, có bao giờ bạn tò mò về môn bóng chày mà chỉ thấy trên phim ảnh không? Nghe thì có vẻ phức tạp, nhưng thực ra bóng chày lại là một trò chơi rất thú vị và có những luật lệ khá dễ hiểu nếu mình chịu khó tìm hiểu một chút. Hôm nay, mình sẽ cùng nhau khám phá luật thi đấu và cách chơi bóng chày cơ bản nhé, cứ như hai người bạn đang ngồi trò chuyện vậy đó!
Mục tiêu của trò chơi bóng chày là gì?
Đầu tiên, để “nhập môn” bóng chày, mình cần biết mục tiêu chính của trò chơi này là gì. Về cơ bản, mục tiêu của mỗi đội là ghi được càng nhiều điểm (runs) càng tốt bằng cách đưa các cầu thủ chạy một vòng quanh bốn cái gôn (base) theo thứ tự: gôn nhà (home plate), gôn 1, gôn 2, và gôn 3, rồi trở về gôn nhà. Mỗi lần một cầu thủ chạy hết một vòng như vậy mà không bị loại, đội của họ sẽ có thêm một điểm. Đội nào ghi được nhiều điểm hơn sau khi kết thúc số hiệp đấu quy định sẽ là đội chiến thắng.
Một trận đấu bóng chày thường kéo dài 9 hiệp (inning). Trong mỗi hiệp, cả hai đội sẽ lần lượt có cơ hội tấn công (đội nhà thường tấn công ở nửa sau của hiệp) và phòng thủ.
Sân bóng chày trông như thế nào?
Để hình dung rõ hơn về cách chơi, mình cần mường tượng ra cái sân bóng chày đã. Sân bóng chày có hai phần chính: sân trong (infield) và sân ngoài (outfield).
- Sân trong: Đây là khu vực hình vuông ở trung tâm, với bốn cái gôn được đặt ở bốn góc. Gôn nhà là nơi cầu thủ tấn công đứng để đánh bóng, và nó cũng là đích đến cuối cùng khi cầu thủ chạy một vòng quanh sân. Các gôn 1, 2, và 3 được đặt theo chiều ngược chiều kim đồng hồ xung quanh gôn nhà. Một đường vôi trắng nối gôn nhà với gôn 1, gôn 1 với gôn 2, gôn 2 với gôn 3, và gôn 3 trở lại gôn nhà, tạo thành một hình vuông gọi là “kim cương” (diamond). Ở giữa hình vuông này là gò đất của người ném bóng (pitcher’s mound).
- Sân ngoài: Đây là khu vực rộng lớn nằm phía sau sân trong, kéo dài ra xa. Ranh giới giữa sân trong và sân ngoài thường được đánh dấu bằng một đường vôi trắng hoặc một hàng rào.
Kích thước cụ thể của sân bóng chày có thể khác nhau tùy thuộc vào cấp độ thi đấu, nhưng về cơ bản, khoảng cách từ gôn nhà đến hàng rào sân ngoài thường dao động từ 99 đến 137 mét.
Các vị trí cơ bản trên sân bóng chày
Mỗi đội bóng chày sẽ có 9 cầu thủ chính trên sân trong một thời điểm. Mình hãy điểm qua một số vị trí quan trọng nhé:
- Người ném bóng (Pitcher): Đứng trên gò đất ở trung tâm sân trong, nhiệm vụ của người này là ném quả bóng về phía gôn nhà để cầu thủ tấn công của đội bạn đánh.
- Người bắt bóng (Catcher): Ngồi phía sau gôn nhà, có nhiệm vụ bắt những quả bóng mà người ném bóng ném tới nhưng cầu thủ tấn công không đánh trúng. Họ cũng là người đưa ra tín hiệu cho người ném bóng về kiểu ném.
- Các cầu thủ giữ gôn (Infielders): Gồm người giữ gôn 1 (First Baseman), người giữ gôn 2 (Second Baseman), người giữ gôn 3 (Third Baseman), và người chặn bóng giữa các gôn (Shortstop). Nhiệm vụ của họ là bắt bóng từ cú đánh của đối phương và chạm vào người cầu thủ chạy gôn hoặc ném bóng đến gôn trước khi cầu thủ tấn công kịp đến đó để loại họ.
- Các cầu thủ ngoài sân (Outfielders): Gồm người canh sân trái (Left Fielder), người canh sân giữa (Center Fielder), và người canh sân phải (Right Fielder). Nhiệm vụ của họ là chạy và bắt những quả bóng bị đánh ra xa khỏi sân trong.
Ngoài ra, mỗi đội còn có các cầu thủ dự bị để thay thế khi cần.
Luật chơi cơ bản trong bóng chày
Bây giờ, mình sẽ đi vào phần quan trọng nhất: luật chơi cơ bản. Trong một hiệp đấu, mỗi đội sẽ có một lượt tấn công và một lượt phòng thủ.
Lượt tấn công
Khi một đội tấn công, các cầu thủ sẽ lần lượt bước lên vị trí đánh bóng ở gôn nhà. Người ném bóng của đội phòng thủ sẽ cố gắng ném quả bóng qua khu vực “strike zone” (khu vực phía trên gôn nhà, giữa vai và đầu gối của người đánh bóng) để cầu thủ tấn công đánh trượt hoặc không đánh.
Có một số tình huống có thể xảy ra khi người ném bóng ném bóng:
- Strike: Nếu người đánh bóng vung gậy nhưng không trúng bóng, hoặc nếu bóng bay qua khu vực strike zone mà người đánh bóng không vung gậy, đó sẽ là một strike. Khi người đánh bóng nhận được ba strike, họ sẽ bị loại (strikeout), và cầu thủ tấn công tiếp theo sẽ lên đánh.
- Ball: Nếu bóng không bay qua khu vực strike zone mà người đánh bóng không vung gậy, đó sẽ là một ball. Khi người đánh bóng nhận được bốn ball, họ sẽ được đi bộ đến gôn 1 (walk), và không cần phải đánh bóng.
- Fair ball: Nếu người đánh bóng đánh trúng bóng và bóng rơi vào khu vực sân hợp lệ, người đánh bóng sẽ phải chạy đến gôn 1. Nếu bóng được đánh đi xa, họ có thể cố gắng chạy đến các gôn tiếp theo.
- Foul ball: Nếu bóng bị đánh ra ngoài khu vực sân hợp lệ, đó là foul ball. Hai foul ball đầu tiên sẽ được tính như strike (nếu người đánh bóng chưa có hai strike). Nếu đã có hai strike, foul ball sẽ không làm người đánh bóng bị loại mà lượt đánh sẽ tiếp tục. Tuy nhiên, nếu sau đó họ đánh foul ball lần nữa, họ vẫn sẽ bị loại (foul tip caught by the catcher is a strikeout).
- Hit by pitch: Nếu người ném bóng ném trúng người đánh bóng mà người này không vung gậy để đánh, người đánh bóng sẽ được đi bộ đến gôn 1.
Khi một cầu thủ tấn công đánh được bóng và chạy đến một gôn an toàn (không bị đội phòng thủ chạm bóng vào người hoặc đến gôn trước khi họ nhận được bóng), họ sẽ trở thành người chạy gôn. Từ đó, họ sẽ cố gắng chạy đến các gôn tiếp theo khi có đồng đội lên đánh bóng thành công.
Lượt phòng thủ
Khi một đội phòng thủ, họ sẽ cố gắng ngăn chặn đội tấn công ghi điểm bằng cách loại bỏ (out) ba cầu thủ tấn công. Có nhiều cách để loại một cầu thủ tấn công:
- Strikeout: Như đã nói ở trên, khi một cầu thủ nhận ba strike.
- Ground out: Khi cầu thủ tấn công đánh bóng xuống đất, và một cầu thủ phòng thủ bắt được bóng và ném đến gôn 1 trước khi cầu thủ tấn công chạy tới.
- Force out: Khi một người chạy gôn buộc phải chạy đến gôn tiếp theo vì đồng đội của họ vừa đánh được bóng, và đội phòng thủ đã có bóng ở gôn đó hoặc chạm vào gôn đó trước khi người chạy gôn đến. Ví dụ, nếu có người chạy ở gôn 1, và người đánh bóng đánh được bóng, người chạy ở gôn 1 buộc phải chạy đến gôn 2. Nếu người giữ gôn 2 đã có bóng và chạm vào gôn 2 trước khi người chạy đến, người này sẽ bị loại.
- Fly out: Khi cầu thủ tấn công đánh bóng lên trời và một cầu thủ phòng thủ bắt được bóng trước khi nó chạm đất.
- Tag out: Khi một cầu thủ phòng thủ cầm bóng chạm vào người một cầu thủ tấn công đang không đứng ở gôn. Ví dụ, nếu một cầu thủ chạy gôn cố gắng chạy từ gôn 1 đến gôn 2, và người chặn bóng giữa các gôn bắt được bóng và chạm vào người cầu thủ đang chạy trước khi họ đến gôn 2, người chạy gôn sẽ bị loại.
Khi đội phòng thủ loại được ba cầu thủ tấn công, lượt tấn công của đội đó kết thúc, và hai đội sẽ đổi vị trí cho nhau (đội đang tấn công sẽ chuyển sang phòng thủ, và ngược lại).
Ghi điểm (Run) như thế nào?
Một điểm (run) được ghi khi một cầu thủ tấn công chạy một vòng quanh cả bốn gôn theo thứ tự (từ gôn nhà đến gôn 1, 2, 3 rồi trở lại gôn nhà) mà không bị loại. Thông thường, điều này xảy ra khi một cầu thủ đánh một cú đánh tốt, cho phép họ hoặc đồng đội đang đứng ở các gôn khác chạy về gôn nhà. Một cú đánh mà bóng bay ra ngoài hàng rào sân ngoài và người đánh bóng chạy được một vòng quanh sân được gọi là home run, và tất cả những người đang đứng ở các gôn khác cũng sẽ ghi điểm nếu có.
Ví dụ, tưởng tượng bạn là người đánh bóng, bạn đánh một cú bóng thật mạnh ra sân ngoài. Bạn nhanh chóng chạy qua gôn 1, gôn 2, rồi gôn 3, và cuối cùng về đến gôn nhà an toàn. Vậy là đội của bạn vừa ghi được một điểm! Nếu trước đó có đồng đội của bạn đang đứng ở gôn 1 và gôn 2, thì họ cũng sẽ ghi điểm trong tình huống này.
Kết thúc trận đấu
Một trận đấu bóng chày thông thường kéo dài 9 hiệp. Sau 9 hiệp, đội nào ghi được nhiều điểm hơn sẽ là đội chiến thắng. Nếu sau 9 hiệp mà hai đội vẫn hòa nhau, trận đấu sẽ tiếp tục vào các hiệp phụ cho đến khi có một đội ghi được nhiều điểm hơn ở cuối một hiệp.
Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp trận đấu có thể kết thúc sớm hơn:
- Mercy rule: Trong một số giải đấu, nếu một đội dẫn trước đội kia một số lượng điểm nhất định sau một số hiệp đấu nhất định (ví dụ: dẫn trước 10 điểm sau 7 hiệp), trận đấu có thể kết thúc sớm.
- Rain delay/out: Nếu thời tiết xấu (ví dụ: mưa lớn) khiến trận đấu không thể tiếp tục, và trận đấu đã kéo dài đủ số hiệp theo quy định (thường là 5 hiệp), thì kết quả cuối cùng sẽ được tính dựa trên tỷ số tại thời điểm dừng trận đấu.
Một vài thuật ngữ bóng chày thú vị
Để cuộc trò chuyện của mình thêm phần “chuyên nghiệp”, mình cùng nhau làm quen với một vài thuật ngữ thường dùng trong bóng chày nhé:
- Double play: Một tình huống mà đội phòng thủ loại được hai cầu thủ tấn công trong cùng một pha bóng.
- Triple play: Tương tự như double play, nhưng loại được ba cầu thủ tấn công. Đây là một tình huống rất hiếm gặp.
- Perfect game: Một trận đấu mà đội ném bóng của một đội không cho phép đội tấn công của đối phương có bất kỳ cầu thủ nào lên được gôn 1 (không hit, không walk, không error).
- No-hitter: Một trận đấu mà đội ném bóng của một đội không cho phép đội tấn công của đối phương đánh được bất kỳ cú đánh nào. Tuy nhiên, đội tấn công vẫn có thể lên gôn do walk hoặc error.
Vậy là chúng mình đã cùng nhau khám phá những luật thi đấu và cách chơi bóng chày cơ bản rồi đó. Nghe có vẻ nhiều, nhưng khi xem một vài trận đấu, bạn sẽ thấy mọi thứ trở nên trực quan và dễ hiểu hơn rất nhiều. Bóng chày là một môn thể thao đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cầu thủ, những pha ném bóng kỹ thuật của pitcher, những cú đánh mạnh mẽ của batter, và những pha bắt bóng xuất thần của fielder. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn có một cái nhìn tổng quan và khơi gợi sự hứng thú với môn thể thao này. Nếu có cơ hội, hãy thử xem một trận bóng chày hoặc thậm chí tham gia chơi thử, bạn sẽ thấy nó thú vị hơn bạn nghĩ đấy! Chúc bạn có những giây phút thư giãn và khám phá thật nhiều điều hay từ thế giới bóng chày nhé!
